बनगरवाडी

RANI DILIP KADAM
F.Y.Bed.

SAMARTH SHIKSHANSHASTRA MAHAVIDYALAY
SATPUR, NASHIK

पुस्तकाचा आशय:
‘बनगरवाडी’ ही एका दुर्गम गावाची आणि तिथल्या साध्या निरागस लोकांची कहाणी आहे. लेखकाने या पुस्तकात एका तरुण शाळा शिक्षकाच्या नजरेतून ग्रामीण जीवनाचे अत्यंत वास्तव आणि जिवंत चित्र उभे केले आहे. शिक्षक म्हणून बनगरवाडीत आलेल्या पात्राला सुरुवातीला गावातील दारिद्र्य अंधश्रद्धा आणि निराशा दिसते, पण हळूहळू त्याला त्या लोकांचे प्रेम त्यांचा आत्मसन्मान आणि निसर्गाशी असलेले नाते समजते. अखेरीस गावात दुष्काळ पडतो आणि सर्व लोक गाव सोडून जातात हा शेवट अतिशय हृदयस्पर्शी आहे.
लेखनशैली:
माडगूळकरांची भाषा अतिशय सोपी ओघवती आणि जिवंत आहे. त्यांच्या लेखनातून ग्रामीण महाराष्ट्राचा गंध येतो प्रत्येक प्रसंग आपल्याला गावात नेतो संवाद निसर्गाचे वर्णन आणि पात्रांचे जीवन हे सर्व इतके वास्तव वाटते की वाचक त्या वातावरणात पूर्णपणे हरवून जातो.
पात्रे:
मुख्य पात्र म्हणजे शिक्षक जो सुशिक्षित, संवेदनशील आणि सहृदय आहे. गावातील इतर पात्रे- नाना, काका, म्हसोबा, लक्ष्मीबाई ही सर्व खऱ्या माणसांसारखी वाटतात. त्यांच्या बोलण्यात, वागण्यात आणि विचारांत खेड्याचे जीवन स्पष्ट दिसते.
संदेश:
या पुस्तकातून मानवतेचा, संघर्षाचा आणि निसर्गाशी असलेल्या नात्याचा सुंदर संदेश मिळतो. शिक्षण, प्रामाणिकपणा आणि माणुसकी हीच खरी संपत्ती आहे हे लेखकाने अत्यंत प्रभावीपणे दाखवले आहे.
माझे मत:
‘बनगरवाडी’ हे पुस्तक वाचताना मनाला एकाच वेळी समाधान आणि वेदना दोन्ही जाणवतात. लेखकाने ग्रामीण भारताचे वास्तव इतके प्रभावीपणे मांडले आहे की ते विसरणे शक्य नाही हे पुस्तक विद्यार्थ्यांनी आणि मराठी साहित्य प्रेमींनी नक्की वाचावे.
निष्कर्ष:
‘बनगरवाडी’ ही केवळ एक कथा नाही तर ग्रामीण जीवनाचे जिवंत दर्शन आहे. व्यंकटेश माडगूळकर यांची ही कलाकृती मराठी साहित्यातील एक अमूल्य रत्न आहे.