अग्निपंख

अग्निपंख या पुस्तकात अब्दुल कलाम यांनी यांचे बालपणाचे जीवन ते राष्ट्रपती पदासाठी करण्यात आलेली निवड पर्यंतचा संपूर्ण जीवन परिचय रेखाटला आहे .या चरित्राची सुरुवात एका लहान मुलापासून होते जो नंतर इस्रोचा प्रसिद्ध शास्त्रज्ञ आणि भारताचे राष्ट्रपती बनतो. मला या पुस्तकातील सुरुवातीचे धडे जास्तीचे आवडले. कारण या धड्यांमध्ये भारताच्या 1930 ते 1950 या कालखंडातील परिस्थितीचे चित्रण करण्यात आले आहे. अब्दुल कलाम यांचा जन्म धार्मिक नगरी रामेश्वरम मधील एका मुस्लिम कुटुंबात झाला. भारताच्या विभाजनापूर्वी असलेली देशातील धार्मिक एकता आणि एकात्मतेचे वर्णन अब्दुल कलाम यांनी पहिल्या दोन धड्यांमध्ये केले आहे . अब्दुल कलाम यांनी आपल्या पुस्तकात लिहिले आहे की लहान असताना त्यांचे स्वप्न पायलट बनण्याचे होते. परंतु पायलेट साठी असलेले इंटरव्ह्यू परीक्षा ते अनुत्तीर्ण झाले परंतु निराश न होता त्यांनी दुसऱ्या क्षेत्रात आपले करिअर सुरू केले .पुस्तकात सांगितल्याप्रमाणे कलाम यांनी सुरुवातीला विमान बनवण्याची क्षेत्रात कार्य केले .नंतर ते भारतीय अंतरिक्ष संस्था इस्रोकडे वळले .अग्निपंख पुस्तकात अब्दुल कलाम यांनी यशस्वीपणे पूर्ण केलेली सॅटेलाईट आणि मिसाईल कार्यक्रमांची माहिती देण्यात आली आहे. अग्नी, आकाश ,पृथ्वी, त्रिशूल, या घरोघरी पोहोचलेल्या नावांच्या क्षेपणास्त्राची जडणघडणही फार सुंदर पणे वाचकांना सांगितलेली आहे. हे पुस्तक केवळ डॉ.अब्दुल कलाम यांचे आत्मचरित्र नसून स्वतंत्र भारताच्या तंत्रज्ञानाविषयी लढाईचे एक स्पंदन आहे. जागतिक शस्त्र स्पर्धेच्या राजकारणाची आणि विज्ञानाची ती कहाणी आहे. तसेच स्वयंपूर्ण होण्यासाठी आपल्या देशांनी केलेल्या संघर्षाची ते मनोहरी खंडकाव्य आहे. अग्निपंख पुस्तकात फक्त स्वतःचे चरित्र न मांडता अब्दुल कलाम यांनी अनेक कवितांचा देखील समावेश केला आहे. हे पुस्तक तरुण आणि प्रत्येक वयातील लोकांसाठी प्रेरणेचा अखंड स्त्रोत आहे. म्हणून प्रत्येकाने एकदा तरी अग्निपंख पुस्तक वाचायला हवी या पुस्तकातील मला आवडलेल्या काही ओळी पुढील प्रमाणे आहे जिंकण्याचा सर्वात उत्तम मार्ग म्हणजे जिंकण्याची गरज भासू न देणे आपण जेव्हा संभ्रम रहित असतो, ताणरहीत मनाने प्रश्नांना सामोरे जातो, तेव्हा आपल्या मधील सर्वोत्तम देऊ शकतो. अग्निपंख पुस्तक हे सर्वसामान्य सर्वसामान्य माणसाचा प्रवास आहे. ज्याने एका गरीब वर्गातील मुस्लिम कुटुंबात जन्म घेतला .आणि भारताचे राष्ट्रपती बनले. आणि आत्मचरित्र त्यांच्या स्वतःच्या काळाचे सर्वात प्रेरणादायक मानले जाते .ही अपवादात्मक प्रतिभा असलेल्या सामान्य व्यक्तीची उत्कृष्ट कथा आहे. तसेच हे पुस्तक एका दूरदृष्टी नेत्याच्या प्रवासाचे वर्णन केले आहे .ज्यांची कृती त्यांच्या शब्दापेक्षा खूपच जोरात आहे ते अशा देशात राहतात जिथे जातीय दंगली सामान्य आहेत. आणि भ्रष्टाचार आणि लोभाने सिस्टीम अधू केली आहे. सर्व असूनही त्याने आपले संपूर्ण आयुष्य आपल्या राष्ट्रासाठी दिले जरी ते इतके देशभक्त होते की शिलाँग इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंटच्या स्टेज येथे स्रोतांचे भाषण झाले त्यावेळी त्यांचे निधन झाले .ते हे पुस्तक केवळ चरित्रच नाही, तर देशभक्ती दर्शविण्यासाठी लिहिलेली एक प्रेरक कथा आहे . पुस्तकाचा पहिला भाग हा तरुणपणीचे कलाम यांच्या आयुष्याविषयी आहे .त्यांचे प्रियजन मित्र आणि शिक्षक यांच्याशी त्यांचे विविध प्रकारचे संवाद आहेत पुस्तकाची सामग्री विविध चित्रांनी भरलेली आहे .जसे की शिक्षकांकडून शिकणे, रामेश्वरम पासूनचा प्रवास आणि बरेच काही त्यांच्या सुरुवातीच्या शालेय शिक्षणाच्या काही बाबींचा समावेशही जेव्हा ते मदर्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी कडून एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंग मध्ये डिप्लोमा करत होते तेव्हा या पुस्तकात समाविष्ट करण्यात आला होता. कलाम हिंदू तसेच मुस्लिम संस्कृतीच्या मिश्रणाने मोठे झाले. तथापि त्यांचा जन्म तमिळ मुस्लिम कुटुंबात झाला होता. परंतु तरीही त्यांना सर्वधर्म आणि त्यांची संस्कृती आवडते कलाम लहान असताना ते आपल्या भावाला मदत करण्यासाठी आणि शिक्षण पूर्ण करताना त्यांचे आर्थिक संघर्ष कमी करण्यासाठी वर्तमानपत्री विकत असत. अग्निपंख मध्ये मित्र आणि कुटुंबीयांच्या मागणी आणि समर्थनांचे कौतुक केले जाते. आणि ते कलामांच्या आजीवन यशस्वीतेचे कोनशीला ठरले. कलाम त्यांच्या व्यावसायिक जीवनात.
अग्निपंखाच्या पुढच्या भागात विज्ञान आणि शोध माणूस म्हणून त्यांच्या प्रगतीवर या लेखनात लक्ष केंद्रित केले गेले. संरक्षण आणि अवकाश प्रकल्पांद्वारे त्यांचे कार्य दाखवते. शालेय शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर कलाम यांचे व्यावसायिक जीवन संरक्षण संशोधन व विकास संस्था डीआरडीओ ने सुरु होते. जिथे त्यांना ओव्हरक्राफ्ट प्रकल्पात काम करण्यासाठी पुरवण्यात आले होते. डीआरडीओ मध्ये काम केल्यानंतर ते भारतीय अंतराळ संशोधन संघटनेत जॉईन झाली. जिथे त्यांना प्रोफेसर विक्रम साराभाई डॉक्टर वर्णन ग्राउंड प्रोफेसर सतीश धवन यांच्यासह विज्ञान व तंत्रज्ञानाची बुद्धिमत्ता होती .डीआरडीओ मध्ये काम करत असताना त्यांनी आपल्या कार्यकाळात अनेक उपग्रह प्रक्षेपणांमध्ये भाग घेण्यास आवडले. 1980 मध्ये ते एस एल व्ही टू प्रकल्पातील व्यवस्थापक होती जी भारतातील पहिले स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण वाहन आहे .अग्निपंखच्या या भागावर विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या जगामध्ये जाण्याचा प्रयत्न केला इतर सर्व महाविद्यालय आणि संघटनेशी तसेच बाह्य जगाशी संबंधित त्यांच्या काही संवादांचा उल्लेख या पुस्तकात आहे. कलाम एक वैज्ञानिक
1982 मध्ये कलाम पुन्हा डीआरडीओ मध्ये संचालक म्हणून संरक्षण प्रयोगशाळेत सामील झाले. आपल्या कार्यकाळात ते पीएसएलव्ही आकाश नागा अग्नी, त्रिशूल पृथ्वी आणि भारतीय इंटर कॉन्टिनेन्टल वेलिस्टिक बॅलेस्टिक क्षेपणास्त्र मालिकेसारख्या अत्यावश्यक क्षेपणास्त्र कार्यक्रमांसारख्या भारतातील काही अविश्वासनीय वैज्ञानिक प्रगतीचे प्राथमिक सदस्य होते. ते त्याच क्षेपणास्त्र तंत्रज्ञानाचा उपयोग काही उत्कृष्ट आरोग्य उत्पादनांची निर्मिती करण्यासाठी करतात .कलाम हे भारतीय लोकांसाठी वैज्ञानिकांपेक्षा खूप काही आहेत .आयुष्यात क्षेपणास्त्रांच्या कामगिरीमुळे त्यांना मिसाईल मॅन ऑफ इंडिया म्हणून ओळखले जाते .हा विभाग उत्कृष्ट भारतीय वैज्ञानिकाला वंदन करतो, कलाम आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांचे अनेक चित्रे वाचकांना त्यांच्या आयुष्याविषयी अधिक चांगली ज्ञान देण्यासाठी पुस्तकात जोडले गेले .ही चित्रे वाचकास त्याच्या आयुष्यातील काही टप्प्यांची कल्पना करून देतात.
सहयोगी म्हणून कलम
इथे शेवटचा भाग संपतो. कलामांच्या जीवनाचा एक नवीन टप्पा सुरू झाला. १९९२ मध्ये ते भारताच्या संरक्षण मंत्रालयात वैज्ञानिक सल्लागार बनले. आता वर्षानुवर्षी त्यांच्या मालकीचे जे काही आहे ते समाजाला परत देण्याची आता त्यांची वेळ आहे. या वाक्यंशाचा अर्थ असा नाही की ,त्याला आपली मालमत्ता किंवा पैसा समाजाला द्यावी लागेल. जो त्याच्याकडे कधीच नव्हता .परंतु त्यांनी वर्षानुवर्ष अनुभव घेतलेली ज्ञान आणि अनुभव आहे. राजस्थानच्या पोखरण येथे झालेल्या अनिल चाचणी बद्दल तुम्ही ऐकले असेल ज्यामुळे संपूर्ण जगाला हादरा बसला. आणि भारत कार्य सक्षम आहे याची स्वस्त जाणव करून देते. कलाम या संघातील महत्त्वाच्या सदस्यांपैकी एक होते. कलाम यांना भारताचा सर्वोच्च तीन नागरिक पुरस्कार म्हणजेच 1997 मध्ये भारतरत्न, 1990 मध्ये पद्मविभूषण आणि 1981 मध्ये पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. तसेच जगातील 300 हून अधिक विद्यापीठांमधून मानत पदवी देऊन त्यांचा गौरव करण्यात आला. डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांच्या अग्निपंख या पुस्तकाविषयीचा निष्कर्ष कसा असेल डॉक्टर एपीजे अब्दुल कलाम यांच्या अग्निपंख या पुस्तकाविषयीचा आशय मिळेल का ?डॉक्टर एपीजे अब्दुल कलाम यांच्या अग्निपंख या पुस्तकाचा आशय म्हणजेच त्यांच्या आयुष्यातील प्रेरणादायी अनुभव आणि भारताच्या संरक्षण तंत्रज्ञानाच्या विकासातील महत्त्वपूर्ण टप्प्यांचे वर्णन. हे पुस्तक विशेषता भारताच्या क्षेपणास्त्र विकास कार्यक्रमाची संबंधित आहे. पुस्तकात त्यांनी आपल्या वैज्ञानिक व तंत्रज्ञानातील वाटचालीचा आलेख मांडला आहे. अग्नी हा भारताचा महत्त्वाकांक्षी क्षेपणास्त्र प्रकल्प होता. आणि त्या संदर्भात अनेक आव्हाने समस्या आणि यशाचे क्षण त्यांनी या पुस्तकात मांडले आहेत. त्यांनी देशासाठी केलेल्या योगदानामुळे त्यांना मिसाईल मॅन या नावाने ओळखले जात असे. या पुस्तकाचा मुख्य उद्देश म्हणजे तरुणांना प्रेरित करणे, त्यांना विज्ञान तंत्रज्ञान आणि राष्ट्रसेवा या क्षेत्रात पुढे जाण्यासाठी प्रेरणा देणे ,त्यात त्यांनी आत्मविश्वास जिद्द कष्ट याची महती सांगितली आहे. आणि विज्ञानाच्या क्षेत्रातील उंच शिखर गाठण्यासाठी भारतीय तरुणांनी कसे पुढे जावे हे मार्गदर्शन केले आहे.