DR.SHINDE PUNAM PANDURANG, Assistant Professor (punamsable03@gmail.com) Marathwada Mitra Mandal’s College of Commerce Pune.

• प्रस्तावना (Introduction)
• शीर्षक आणि लेखक: ईकिगाई (मराठी अनुवाद) प्रसाद ढापरे, माय मिरर पब्लिकेशन हाऊसिंग
• शैली आणि संदर्भ: दीर्घायुषी, निरोगी आणि आनंदी जीवनाचे जपानी रहस्य
• प्रकाशन तारीख -जून 2020 दुसरी आवृत्ती
• पाने – 187 किंमत 250रू
• प्रारंभिक छाप: जगभरातील लाखो लोकांनी गौरवलेले बेस्ट सेलर बुक आनंदी जीवनाचे अनमोल असे रहस्य
• सारांश (Summary)

इकिगाई नावाचे प्रसिद्ध पुस्तक हे जपानी लोकांच्या दीर्घ, निरोगी आणि आनंदी आयुष्याचे रहस्य उलगडणारे एक अतिशय लोकप्रिय पुस्तक आहे आणि जगभरातील अनेक भाषांमध्ये त्याचे भाषांतर झाले आहे. जगातील सर्वात जास्त काळ जगणाऱ्या नागरिकांमध्ये जपानी नागरिक आघाडीवर आहेत हे सर्वांना माहिती आहे. या पुस्तकांमध्ये, जपानमधील एका विशिष्ट बेटावरील रहिवासी कसे वयाचे शंभर वर्षे ओलांडतात आणि त्यांची जीवनशैली यासह, जपानी नागरिक दीर्घकाळ कसे चांगले जगतात याचा सखोल अभ्यास केला गेला आहे आणि मनोरंजक पद्धतीने सादर केला आहे.
• कथानक:
काही दिवसांपूर्वी जेव्हा मी पहिल्यांदा हे पुस्तक वाचले तेव्हा मला ते खूप प्रभावी वाटले. इकिगाई या शब्दाला अचूक मराठी किंवा इंग्रजी समतुल्य नाही. ही एक विशेष जपानी संकल्पना आहे. इकिगाई म्हणजे काय? आपल्या जीवनाचा उद्देश, आपल्या अस्तित्वाचे कारण जाणून घेतल्याने आपण जगत असलेल्या जीवनात आणि आपण करत असलेल्या कामात मिळणारा आनंद म्हणजे इकिगाई. सहवासात, वाचनात, इतरांना मदत करण्यात, आध्यात्मिक गोष्टींमध्ये आपल्याला मिळणारे काम, प्रत्येकजण जीवनाचा हा उद्देश, इकिगाई शोधू शकतो. जपानमधील लोकांच्या दीर्घायुष्याचे रहस्य या संकल्पनेत आहे. या पुस्तकातील दोन लेखकांनी बेटावरील लोकांचे आयुर्मान सरासरीपेक्षा जास्त का आहे हे शोधण्यासाठी केलेल्या अभ्यास प्रवासाचे हे पुस्तक सादर करते. जपानमधील संकल्पनेनुसार, प्रत्येकाच्या जीवनात एक उद्देश असतो किंवा इकिगाई. एकदा हा उद्देश स्पष्ट झाला की, आनंद आणि समाधान साध्य होते. जीवनाला खरा अर्थ मिळतो हे त्यांचे तत्वज्ञान आहे. जपानी लोक हे शोधण्यासाठी आयुष्यभर प्रयत्न करत राहतात. जपानबद्दल एक आश्चर्यकारक गोष्ट म्हणजे निवृत्तीनंतरही, तेथील लोक कामात खूप व्यस्त असतात. जपानी भाषेत निवृत्तीसाठी असा कोणताही शब्द नाही. हे लोक केवळ निरोगीच नाहीत तर आनंदी देखील आहेत. एका जागतिक संशोधन संस्थेच्या मते, लोकांना हृदयरोग किंवा कर्करोग होत नाही कारण त्यांची जीवनशैली चांगली आहे. या शताब्दी वर्षांच्या व्यक्ती निरोगी आणि कार्यात्मकदृष्ट्या आनंदी राहण्यामागील रहस्य काय आहे हे जाणून घेण्यासाठी, या लेखकांनी अनेक लोकांची थेट मुलाखत घेतली. त्यांनी या मुलाखतींमधून पुस्तकात सापडलेले निष्कर्ष सादर केले आहेत. प्रथम, या सर्व लोकांची स्वतःची एक छोटी भाजीपाला बाग होती. या बागा त्यांना दोन फायदे देतात: स्वच्छ हवा आणि अन्न. झाडांचा आनंद घेण्याचा हा आनंद काहीतरी वेगळा आहे. आपल्याकडे झाडे लावणारे आणि त्यात राहणारे लोकही कमी आहेत, परंतु आपण, विशेषतः भारतात, स्वच्छ अन्न आणि स्वच्छ वातावरणासाठी जाणीवपूर्वक झाडे जोपासणे आणि त्यांचे संरक्षण करणे आवश्यक आहे. त्यांनी काढलेला दुसरा निष्कर्ष असा आहे की या सर्व लोकांमध्ये संघ आणि सामाजिक भावना खूप मजबूत आहे. त्यांचे शेजारी आणि मित्रांशी खूप प्रेमळ आणि जवळचे नाते आहे. ते त्यांच्या मित्र आणि कुटुंबासह त्यांच्या मोकळ्या वेळेत अनेक संघ खेळ खेळतात. तिसरे, वृद्ध असूनही, गाणी, नृत्य, संगीत हे त्यांच्या दैनंदिन दिनचर्येचा अविभाज्य भाग आहेत. चौथी गोष्ट म्हणजे काम कितीही लहान असले तरी ते त्याच उत्साहाने करतात. ते लहान असो वा मोठे, कामाचा आनंद घेणे आणि ते योग्यरित्या करणे हे दीर्घायुष्य किंवा जीवनात आनंदासाठी एक महत्त्वाचे टॉनिक आहे. पाचवे, जरी हे सर्व लोक काही काम करण्यात व्यस्त असले तरी, त्यांनी विश्रांतीची कला देखील साध्य केली आहे. त्यांच्यासोबतच, त्यांची अन्न संस्कृती, जपानची अन्न संस्कृती, त्यांच्या आरोग्याचा एक महत्त्वाचा आधारस्तंभ आहे.

त्यांचे अन्न आणि जीवनशैली खूप चांगली आहे. दीर्घायुष्यासाठी जपानी खाण्याच्या सवयींवर आधारित जगभरात हजारो लेख आणि प्रबंध लिहिले गेले आहेत. या खाद्यसंस्कृतीची महत्त्वाची वैशिष्ट्ये कोणती आहेत? पहिले म्हणजे, त्यांचे जीवन वैविध्यपूर्ण आहे आणि त्यांचे अन्न इंद्रधनुष्यासारखे आहे, म्हणजेच त्यात भाज्या आणि फळे समाविष्ट आहेत. आपल्या देशात या भाज्या आणि फळे इतकी वैविध्यपूर्ण आहेत की आपण इंद्रधनुष्याचे सात रंग देखील खाऊ शकतो. दुसरे म्हणजे, हे लोक जगातील इतर लोकांपेक्षा खूप कमी साखर खातात, जवळजवळ एक तृतीयांश. या लोकांच्या आहाराचे विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे जपानी लोकांच्या आहारात मिठाचे प्रमाण जगातील इतर लोकांच्या तुलनेत जवळजवळ निम्मे आहे. सरासरी, ते दररोज फक्त सहा ते सात ग्रॅम मीठ खातात. भारतात सरासरी मिठाचे सेवन जवळजवळ ११ ते १२ ग्रॅम आहे, जे दुप्पट आहे. तिसरी महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे इतरत्र लोक सरासरी २००० कॅलरीज वापरतात. त्यांच्या गावात, सरासरी कॅलरीजचे सेवन दररोज फक्त १७०० आहे. याचा अर्थ ते हलके आणि कमी अन्न खातात. त्यांची महत्त्वाची संकल्पना अशी आहे की अन्नाची भूक म्हणजे तुम्हाला आवश्यक असलेल्या अन्नाच्या ८०% अन्न खावे आणि तुमच्या पोटात काही जागा सोडावी. तथापि, जपानमध्ये, यासाठी असलेल्या डिशेस आणि प्लेट्सचा आकार इतर देशांपेक्षा खूपच लहान आहे आणि त्यांच्याकडे एकामागून एक पदार्थ वाढवण्याची पद्धत नाही. त्याऐवजी, सर्व अन्न एकाच वेळी लहान प्लेट्समध्ये वाढवले जाते. म्हणूनच, तुम्ही तुमच्या गरजेपेक्षा किंवा तुमच्या पोटाच्या क्षमतेपेक्षा थोडे कमी अन्न खाल्ले तरीही, तुम्हाला समाधान वाटेल आणि पोट भरल्याची भावना येईल.

जपानी लोकांनी कमी खाणे आणि कमी बोलणे हे एक अतिशय साधे तत्व स्वीकारले आहे. असे पुस्तक वाचून आपण आपल्या संस्कृतीबद्दल जाणूनबुजून आणि नकळत शिकतो. अर्थात, जाणून घेणे वेगळे आहे आणि आपल्याला सर्वकाही माहित आहे, परंतु ते प्रत्यक्षात आणणे खूप महत्वाचे आहे. जपानने आपले पारंपारिक ज्ञान आत्मसात केले आहे आणि ते प्रत्यक्षात आणले आहे, म्हणून हे लोक दीर्घ आणि आनंदी आयुष्य जगले.

आज जगभरात या पुस्तकांचा विचार केला जातो. प्रसाद धापडे यांनी या पुस्तकाचे मराठीत भाषांतर केले आहे. दुसरी आवृत्ती, पहिली आवृत्ती २०१९, दुसरी आवृत्ती २०२० प्रकाशित झाली.

लेखन शैली: लेखकाने मराठीत इंग्रजी भाषांतर अतिशय सोप्या शब्दांत सादर केले आहे. वेगवेगळ्या मुद्द्यांवर अतिशय तपशीलवार माहिती दिली आहे.. काही ठिकाणी, वाचताना असे वाटते की आपण जपानमध्ये आहोत.

विषय आणि संदेश:
जगातील एखादा देश या पुस्तकातून राहणीमान सुधारण्यासाठी करत असलेला संघर्ष मराठी वाचकांना निश्चितच समजू शकतो.
भावनिक परिणाम: हे पुस्तक जीवनात आपल्याला येणाऱ्या अडचणींवर आपण कसे मात करू शकतो याचे एक उत्तम उदाहरण आहे.

ताकद आणि कमकुवत बाजू –
ताकद अशी आहेत की तुम्ही जगात कितीही पैसे कमवले तरी तुम्हाला चांगले जीवन जगता आले पाहिजे आणि ते जगता आले पाहिजे, जे या पुस्तकाची ओळख म्हणता येईल.
दुर्बळ बाजू अशी आहे की मराठी चाहते या पुस्तकाचा जास्त भाग न वाचता पुस्तकाच्या इंग्रजी अनुवादाला महत्त्व देतात.
जोडणी: जपानी लोकांचा असा विश्वास आहे की प्रत्येक व्यक्तीमध्ये एक इकिगाई असते. या पुस्तकासाठी या संकल्पनेबद्दल माहिती गोळा करताना, लेखकाने शताब्दी वयाच्या व्यक्तींच्या मुलाखती घेतल्या आणि त्यांच्या दीर्घ आयुष्याचे खरे रहस्य जाणून घेतले. हे पुस्तक ८०% शारीरिक आरोग्याचे रहस्य आहे. एक उत्साही शरीर आणि एक उत्साही मन. ताणतणाव आणि इतर उपचारांचा फायदा घेण्याची कला समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला निश्चितच फायदेशीर ठरेल आणि आपण वृद्धापकाळ किंवा निवृत्तीनंतरही खूप चांगले जगू शकतो. आपण आयुष्य जगताना वयाचा विचार नक्कीच करू नये.
शिफारस: हे पुस्तक कोणासाठीही वाचण्यासारखे आहे. जर तुम्हाला तुमचे जीवन बदलायचे असेल तर मी आजच्या तरुणांना हे पुस्तक प्रथम वाचण्यास नक्कीच सांगेन. रेटिंग: मी या पुस्तकाला माझ्याकडून निश्चितच पाच पैकी पाच रेटिंग देईन. कारण मला वाटते की हे पुस्तक जीवन सुधारण्यासाठी आणि चांगले जीवन जगण्यासाठी एक वरदान ठरेल.