क्रीडापत्रकारिता

Review By Dr.Pathare Vidya Dattatray, Associate Professor, Baburaoji Gholap College, Pune
क्रीडा पत्रकारिता: हेमंत जोगदेव
हेमंत जोगदेव यांनी लिहिलेल्या “क्रीडा पत्रकारिता” या पुस्तकामध्ये क्रीडा पत्रकारितेच्या सर्व पैलूंवर सखोल चर्चा केली आहे. क्रीडा पत्रकारिता म्हणजे केवळ क्रीडा स्पर्धांच्या बातम्या देणे नाही, तर त्यातील विश्लेषण, संवाद, आणि विचारांची मांडणी करणं हेदेखील त्याचे महत्त्वाचे अंग आहे. लेखकाने या पुस्तकात क्रीडा पत्रकारितेची गतीशीलता, क्रीडा वृत्तपत्रांची भूमिका, खेळाचे विश्लेषण, पत्रकाराचे दृषटिकोन आणि त्या संबंधित अनेक घटकांवर व्यापकपणे प्रकाश टाकला आहे.
हेमंत जोगदेव यांनी क्रीडा पत्रकारितेच्या वेगळेपणाचा उल्लेख केला आहे. क्रीडा पत्रकारिता ही एक विशिष्ट प्रकारची पत्रकारिता आहे, जिच्यात घटनांचा निरूपक आणि नेमका प्रेझेंटेशन अत्यंत महत्त्वाचा आहे. क्रीडा वृत्तांमध्ये त्या घटनेच्या महत्वाची योग्य निवड आणि त्याच्या विश्लेषणाची आवश्यकता आहे. उदाहरणार्थ, एका क्रीडा पत्रकाराने खेळाचे सुस्पष्ट विश्लेषण करणे, तसेच त्याच्या संदर्भात योग्य माहिती मिळवणे आवश्यक आहे. या पुस्तकात क्रीडा वृत्तपत्रांची भूमिका, त्यांचा प्रभाव आणि त्यांचा आकार यावरही विचार मांडले आहेत.
जोगदेव यांनी क्रीडा पत्रकारितेतील विविध घटकांचा विस्तृतपणे उल्लेख केला आहे. त्या घटकांत, क्रीडा स्पर्धांचा विश्लेषणात्मक दृष्टिकोन, क्रीडा पत्रकाराची भूमिका आणि त्या संदर्भात खेळाच्या विविध प्रकारांचे सुस्पष्ट विवेचन दिले आहे. लेखकाने नकाशे, शर्यत, क्रिकेट, टेनिस, जलतरण, हॉकी या खेळांचे संदर्भ घेतले आहेत. त्याद्वारे त्यांचा क्रीडा पत्रकारितेतील उपयोग दर्शवला आहे. खेळाच्या विश्लेषणाच्या पातळीवर माहिती संकलनाचे साधन असलेल्या संगणकांचा, क्रीडा प्रसिद्ध पत्रकांचा, आणि इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांचा प्रभावी वापर कसा केला जातो, यावर सुद्धा लेखकाने विश्लेषण केले आहे.
क्रीडा पत्रकारितेतील संपादकीय लेखन महत्त्वपूर्ण असते. क्रीडा संदर्भातील अग्रलेखांमध्ये पत्रकाराने आपली भूमिका स्पष्टपणे मांडली पाहिजे. जोगदेव यांच्या पुस्तकात क्रीडा समीक्षण कसे करावे हे देखील दिले आहे. खेळाचे तटस्थ समीक्षण, खेळाचे महत्त्व, आणि खेळाच्या परिणामांचे विश्लेषण लेखनाच्या पहिल्या परिच्छेदात संक्षेपात दिले जाऊ शकते, आणि त्यानंतर अधिक सुस्पष्ट विश्लेषणाची आवश्यकता असते. यामध्ये लेखकाचे तटस्थ विचार, तज्ञांचा दृष्टिकोन, आणि खेळाची सखोल माहिती या सर्वांचा समावेश होतो.
क्रीडा पत्रकारिता ही मुलाखती आणि खेळाडूंच्या व्यक्तिमत्त्वाचे विश्लेषण करण्याचा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. खेळाडूंची मुलाखत घेत असताना तिचा उद्देश काय आहे, आणि ती वाचकांसाठी किती महत्त्वाची आहे, यावर लेखकाने विचार मांडला आहे. याचबरोबर फिचर मुलाखती, व्यक्ती परिचयात्मक मुलाखती आणि वादळी मुलाखती यांचे विविध प्रकार सांगितले आहेत. लेखकाने मुलाखती घेत असताना वेळेचे नियोजन आणि विषयाची निवडकता किती महत्त्वाची आहे, यावर सुद्धा विचार केला आहे.