प्रा.योगेश डफळ,ग्रंथपाल (सहयोगी प्राध्यापक),

श्री पद्ममणी जैन महाविदयालय, पाबळ.

भारतातल्या एका छोट्याशा गावात दोन हुशार तरुण होते.एकानं हुशारी वापरली पैसा मिळवण्यासाठी.दुसऱ्यानं हुशारी वापरली क्रांतीचा आरंभ करण्यासाठी.
पण एक समस्या होती… दोघांचंही एकाच मुलीवर प्रेम होतं.’रिव्होल्यूशन २०२०’ ही कथा आहे गोपाल, राघव आणि आरती या तीन बालमित्रांची, वाराणसीत राहणाऱ्या या तिघांचा यश, प्रेम आणि सुख मिळवण्याचा संघर्ष या कादंबरीत चित्रित केला आहे. भ्रष्टाचाराची पाठराखण करणाऱ्या या समाजात हे मिळवणं सोपं नसतं. गोपाल ‘सिस्टम’ला शरण जातो तर राघव तिच्याशी दोन हात करतो. अखेर विजय कोणाचा होतो ?
चेतन भगत यांच्या ‘रिव्होल्यूशन २०२०’ या कादंबरीने भारतीय वाचकांच्या मनात एक विशेष स्थान निर्माण केले आहे. २०११ साली प्रकाशित झालेली ही कादंबरी प्रेमकथा, शिक्षणातील भ्रष्टाचार आणि जीवनातील संघर्ष यांचा एक अप्रतिम संगम आहे.
कथानक: या कादंबरीची कथा वाराणसी या धार्मिक नगरीत घडते. गोकुल नावाचा एक तरुण मुख्य पात्र आहे, जो एक यशस्वी उद्योगपती होण्याचे स्वप्न बाळगतो. त्याच्या आयुष्यातील दोन जवळचे मित्र, राघव आणि आरती, त्याच्या स्वप्नांना आणि आयुष्याला वेगळ्या मार्गावर नेऊन ठेवतात. राघव एक आदर्शवादी पत्रकार बनण्याचे स्वप्न बाळगतो, जो समाजातील भ्रष्टाचाराला वाचा फोडण्यासाठी लढा देतो, तर आरती ही गोकुलच्या बालमैत्रीण असून, तिचा प्रेम आणि मैत्री यामधील संघर्ष कादंबरीला एका वेगळ्या उंचीवर नेतो.
प्रेम आणि संघर्ष: ‘रिव्होल्यूशन २०२०’ ही एक प्रेमकथा आहे, पण तिच्यातील प्रेम त्रिकोण आणि त्यातील गुंतागुंत वाचकांना आकर्षित करते. गोकुल, राघव आणि आरती यांच्यातील भावनिक संबंधांची गुंतागुंत कादंबरीची ताकद आहे. या तीन पात्रांच्या दृष्टिकोनातून लेखकाने प्रेम, मैत्री आणि महत्त्वाकांक्षा यांतील संघर्षाची उत्कंठावर्धक मांडणी केली आहे.
शिक्षणातील भ्रष्टाचार: कादंबरीच्या कथानकात भारतीय शिक्षण व्यवस्थेतील भ्रष्टाचाराचेही वर्णन केले गेले आहे. गोकुलच्या यशाच्या मागे शिक्षणाच्या क्षेत्रातील भ्रष्टाचाराचा मोठा वाटा आहे, जो त्याला एका यशस्वी व्यवसायिक बनवतो. पण हा यशाचा मार्ग स्वाभिमानाने नव्हे तर भ्रष्ट पद्धतीने मिळवलेला आहे, हे त्याला वारंवार जाणवते. लेखकाने शिक्षणाच्या क्षेत्रातील भ्रष्टाचार कसा तरुण पिढीच्या भविष्यावर परिणाम करतो, यावर प्रकाश टाकला आहे.
सामाजिक संदेश: या कादंबरीत प्रेम आणि मैत्रीच्या कथेसोबतच एक सामाजिक संदेशही दिला आहे. राघवच्या माध्यमातून लेखकाने पत्रकारितेच्या माध्यमातून भ्रष्टाचाराविरोधातील लढ्याची प्रेरणा दिली आहे. गोकुलच्या पात्रातून यश आणि नैतिकतेच्या संघर्षावर विचार करायला भाग पाडणारी कथा रचली आहे.
भाषा आणि शैली: चेतन भगत यांची लेखनशैली साधी, सरळ आणि प्रवाही आहे. त्यांची भाषा तरुण वाचकांशी सहज संवाद साधणारी आहे. त्यामुळेच या कादंबरीने तरुणाईमध्ये विशेष लोकप्रियता मिळवली आहे. कथानकातील वेगवान घटनाक्रम आणि पात्रांची भावनिक गुंतागुंत वाचकांना शेवटपर्यंत खिळवून ठेवते.
निष्कर्ष: ‘रिव्होल्यूशन २०२०’ ही कादंबरी केवळ एक प्रेमकथा नसून, ती एक सामाजिक आरसा आहे. प्रेम, मैत्री, महत्त्वाकांक्षा, भ्रष्टाचार आणि सामाजिक जबाबदारी यांचे मिश्रण असलेली ही कादंबरी वाचकांना विचार करायला लावते. चेतन भगत यांनी आपल्या सध्याच्या परिस्थितीवर एक मार्मिक भाष्य केले आहे, ज्यामुळे ही कादंबरी एक हृदयस्पर्शी अनुभव देते.