छावा

Assit. Prof. Sachin Shelake Dept of Mechanical Engineering College of Samarth College of Engineering & Management At-Post- Belhe Tal-Junnar Dist-Pune.

छावा कादंबरी
छावा’ ही शिवाजी सावंत यांनी लिहिलेली एक अद्वितीय ऐतिहासिक कादंबरी आहे. छत्रपती संभाजी महाराज यांच्या जीवनावर आधारित असलेल्या या ग्रंथात त्यांच्या पराक्रम, बुद्धिमत्ता आणि जीवनातील संघर्षांचे प्रभावी वर्णन आहे.

शिवाजी महाराजांच्या कर्तृत्वाच्या सावलीत राहूनही संभाजी महाराजांनी आपली वेगळी ओळख निर्माण केली. त्यांच्या शौर्य, नेतृत्वगुण आणि स्वराज्याच्या रक्षणासाठी त्यांनी केलेल्या बलिदानांचे शिवाजी सावंत यांनी या पुस्तकातून अत्यंत समर्पकपणे चित्रण केले आहे.

कादंबरीची भाषा ओघवती असून वाचकांना प्रत्येक पानावर उत्सुकता निर्माण करते. संभाजी महाराजांचे भावनिक क्षण, युद्धातील धाडस, त्यांच्या निर्णयप्रक्रिया, आणि त्यांच्या आयुष्याला भिडणारे चढ-उतार यांचे सजीव वर्णन वाचकांना भारावून टाकते.

ही कादंबरी केवळ ऐतिहासिक नाही तर ती मनाला विचार करायला लावणारी आहे. शिवाजी सावंत यांनी संभाजी महाराजांच्या जीवनातील सत्य घटनांना प्राधान्य देत त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा सखोल अभ्यास मांडला आहे.

‘छावा’ वाचल्यानंतर वाचकांना संभाजी महाराजांविषयी आदरभाव आणि त्यांच्या बलिदानाचे महत्व नव्याने समजते. ही कादंबरी प्रत्येक मराठी माणसाने वाचावी अशी आहे.

“छावा” म्हणजे मराठी इतिहासाचा एक जिवंत दस्तऐवज.

श्री नवले अनिरुद्ध आबा (टी वाय बी एस सी- श्री छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय श्रीगोंदा जिल्हा अहिल्यानगर)
परिचय
छावा ही कादंबरी उत्कृष्ट लेखक श्री शिवाजी सावंत यांनी लिहिले आहे. हे पुस्तक वाचल्यानंतर मला संभाजी महाराजांची ओळख अनेक रूपात झाली. युवराज एक शूर लढवया, कोणत्याही प्रसंगी माघार न घेता लढणारा, वीरधोरणी राजकारणी, प्रजादक्ष राजा व संवेदनशील कवी म्हणून संभाजीराजांची ओळख झाली.
कथानक
संभाजी महाराजांनी प्रसंगी आप्त जणांना ही विरोध करून त्यांना शिक्षाही केल्या. पण निररपराधाचा बळी जाऊ दिला नाही. प्रत्येक धर्माचा आदरभाव करायचा. त्यांच्या मनी कोणत्याही धर्माबद्दल असती नव्हती. औरंगजेबाच्या कुटील कारस्थानी महासत्तेसमोर संभाजी राजांनी कधी हार मानली नाही. ते जेव्हा दिलेरखानाला जाऊन मिळाले तेव्हा तो राजकारणाचा एक भाग होता. मात्र काही चुकीचा अफवा पसरवल्या. सोयराबाई आणि दरबारातील काही महत्त्वाचे मंत्री गण यांनी संभाजी राजाविरुद्ध बंडाची स्थिती निर्माण केली. इतकंच काय शिवाजी महाराजांवर वीस प्रयोग केल्याचा आरोपही
केला. कट शहाच्या सर्व राजकारणाला मूठ माती देत शंभूराजांनी आपणच खरे शिवाचा छावा आहोत हे सिद्ध केले.
शैली आणि मांडणे
शिवाजी सावंत यांनी छावा या कादंबरीसाठी अत्यंत समृद्ध आणि प्रभावी भाषा वापरले आहे. त्यांनी पात्राच्या भावनांना आणि विचारांना खोलवर स्पर्श केला आहे. लेखकाने नव्या दृष्टिकोनातून सादर करून संभाजीराजांना न्याय देण्याचा प्रयत्न केला आहे.
समारोप
संभाजी राजांची ही शिकवण मला या पुस्तकात मिळाली. आयुष्यात स्वतःहून घेतलेल्या कोणत्याही निर्णयावर तुम्ही चुकाल, पण त्यातून सुद्धा काहीतरी शिकलं पाहिजे. ध्येयासाठी अंतिम श्वासापर्यंत लढा करणे. संभाजीराजांसारखं बलिदान कधीच व्यर्थ जात नसतं. त्यातून पुढच्या पिढीला लढण्याची नवीन प्रेरणा मिळते. हिंदवी स्वराज्यासाठी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढणाऱ्या शिवाच्या छाव्यास विनम्र अभिवादन!

Apsunde Sanket Bhausaeb,
Krantiveer Vasantrao Narayanrao Naik Shikshan Prasarak Sanstha’s Arts & Commerce College Dindori.

“Chhawa” by Shivaji Sawant is a Marathi novel that delves into the life of the legendary Maratha warrior, Chhatrapati Shivaji Maharaj, through the eyes of his son, Sambhaji Maharaj. The novel presents a unique narrative that focuses on the emotional and personal aspects of Shivaji’s legacy, highlighting the relationship between father and son.
The book is set in the context of historical events but is written in a way that humanizes the characters, particularly Shivaji, presenting him as a loving father as well as a visionary leader. It paints a vivid picture of his struggles, triumphs, and the cultural and social dynamics of the time.
Sambhaji’s perspective provides a new angle on the grandeur and the emotional conflicts surrounding the Maratha Empire’s formation and expansion.
Shivaji Sawant’s writing is engaging and reflective, with poetic descriptions and well-drawn characters. The novel not only explores the history but also the philosophy and ideals of Shivaji Maharaj, emphasizing his values of justice, duty, and sacrifice. Chhawa is not just a historical account but a profound exploration of personal relationships, particularly the complex bond between father and son.
The book resonates with readers due to its emotional depth, historical richness, and narrative style. It has gained immense popularity in Maharashtra and among those interested in the Maratha history and Indian historical fiction. Fans of historical fiction will appreciate Chava for its combination of fact and emotion, while those interested in Indian history will find it a compelling read that brings the past to life in a deeply human way.