शिवाजी व शिवकाल

-शिवाजी शिवकाल – पुस्तक समीक्षाआपल्या कारकीर्दीत शिवाजी महाराजांनी मुघल साम्राज्य, गोवळकोंड्याची कुतुबशाही, विजापूरची आदिलशाही आणि युरोपियन वसाहतवादी शक्तींशी युती व शत्रुत्व दोन्ही केले. शिस्तबद्ध लष्कर व सुसंघटित प्रशासकीय यंत्रणेच्या बळावर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी एक सामर्थ्यशाली आणि प्रागतिक राज्य उभे केले. किनारी आणि अंतर्गत प्रदेशातील किल्ल्यांची डागडुजी करण्यासोबतच त्यांनी अनेक नवे किल्लेही उभारले.[३] शिवरायांनी शिस्तबद्ध प्रशासकीय संघटनांसह सक्षम आणि प्रगतीशील नागरी शासन स्थापन केले. त्यांनी प्राचीन हिंदू राजकीय परंपरा, न्यायालयीन अधिवेशने पुनरुज्जीवित केली.
-प्रदेशातील भूभागाची इत्यंभूत माहिती, आश्चर्यजनक वेगवान हालचाली आणि गनिमी काव्याचे तंत्र यांच्या सहाय्याने त्यांनी थोडक्या फौजेच्या सहाय्याने बलाढ्य अशा मुघल व आदिलशाही फौजांचा यशस्वीपणे सामना केला. राज्यकारभारात तत्कालीन रूढ असलेल्या पारशी भाषेऐवजी मराठी आणि संस्कृत भाषेचा वापर करण्यास त्यांनी प्रोत्साहन दिले. भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात राष्ट्रवादी नेत्यांनी शिवाजी महाराजांच्या पराक्रमी कथांचा वापर लोकांना एकत्रित आणण्यासाठी आणि त्यांचे मनोबल वाढवण्यासाठी करून घेतला.
-छत्रपती शिवाजी महाराजांचे हे चित्र लंडनच्या ब्रिटिश संग्रहालयातील आहे. ता. १६८०-१६८७
शिवाजी महाराजांचा वारसा निरीक्षक आणि काळानुसार बदलत होता. परंतु त्यांच्या मृत्यूनंतर सुमारे दोन शतकांनंतर, भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीच्या उदयाबरोबर त्यांचे अधिक महत्त्व वाढण्यास सुरुवात झाली कारण अनेक भारतीय स्वातंत्र्यसैनिकांनी त्यांना आद्य-राष्ट्रवादी आणि हिंदूंचे नायक मानले. महाराष्ट्राच्या सामाजिक आणि राजकीय इतिहासामध्ये शिवाजी महाराजांचा मोठा प्रभाव आहे. शिवाजी महाराज हे मराठी लोकांच्या अस्मितेचा एक अविभाज्य भाग आहेत.शिवाजी महाराजांचा जन्मदिवस हा शिवजयंती म्हणून साजरा होतो.
डॉ. बी. एन. सरदेसाई यांनी लिहिलेले “शिवाजी बे शिवकाल” हे पुस्तक छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित आहे. या पुस्तकात शिवाजी महाराजांचे बालपण, तरुणपण, राजकारण, युद्धनीती आणि त्यांचे व्यक्तिमत्व या सर्व गोष्टींचा समावेश आहे.
सरदेसाई यांनी शिवाजी महाराजांचे जीवन चरित्र अतिशय मनोरंजक पद्धतीने सांगितले आहे. त्यांनी शिवाजी महाराजांच्या कार्याचे महत्त्व आणि त्यांच्या विचारांचा प्रभाव यांचेही विश्लेषण केले आहे.
-या पुस्तकात शिवाजी महाराजांच्या युद्धनीती, राजकारण आणि धर्म या विषयांवरही चर्चा केली आहे. सरदेसाई यांनी शिवाजी महाराजांचे जीवन चरित्र लिहिताना त्यांच्या काळातील राजकीय आणि सामाजिक परिस्थितीचाही विचार केला आहे.
शिवाजी महाराजांच्या जीवनाबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी हे पुस्तक वाचणे आवश्यक आहे. हे पुस्तक इतिहासप्रेमींसाठी तसेच शिवाजी महाराजांच्या कार्याबद्दल अधिक जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्या सर्वांसाठीही उपयुक्त ठरेल.
-पुस्तकाचे गुण:
* मनोरंजक लेखनशैली
* शिवाजी महाराजांच्या जीवनाचे सखोल विश्लेषण
* इतिहासप्रेमींसाठी उपयुक्त माहिती
-पुस्तकाचे दोष:
* काही भागात माहिती पुनरावृत्ती होत असल्याचे जाणवते.
“शिवाजी बे शिवकाल” हे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित एक अतिशय मनोरंजक आणि उपयुक्त पुस्तक आहे. इतिहासप्रेमींसाठी तसेच शिवाजी महाराजांच्या कार्याबद्दल अधिक जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्या सर्वांसाठीही हे पुस्तक वाचण्यासारखे आहे.