दिनांक 1 जानेवारी ते 15 जानेवारी ह्या पंधरवढ्यात महाराष्ट्र शासनाने जाहीर केलेल्या #वाचन_संकल्प_महाराष्ट्र ह्या वाचन महोत्सव प्रकल्पाबद्दल मागे एका पोस्टला आपण सर्वांनी लाख मोलाची भर टाकल्याने माझ्या वाचन प्रेरणा चळवळीला उत्साहाची लाट आल्याने खूप साऱ्या वाचकांनी मला काही सकारात्मक सूचनासह काही जगप्रसिद्ध बेस्ट सेलर पुस्तकांची ओळख आणि समिक्षा लिहण्याचा दिलेला सल्ला त्याबद्दल धन्यवाद मित्रांनो…

आजच्या शालेय आणि महाविद्यालयिन विद्यार्थ्यासह विविध समाज माध्यमांवर ज्ञानकण शोधणाऱ्या वाचकांसाठी बेस्ट सेलर पुस्तकांची नुसती यादी प्रकाशित करण्यापेक्षा त्या त्यां पुस्तकातील जीवन उपयोगी मूल्यं, त्याची समाजभिमुखता, काळानुरूप होणाऱ्या बदलांमधील अनुकलता, जीवन प्रेरणा, विविध प्रकाशनांनी मराठीत उपलब्ध करून दिलेल्या प्रादेशिक भाषा आणि जागतिक किर्तीच्या पुस्तकातील वेगळेपण मराठी वाचकांसाठी ज्ञान-पर्वंणी ठरावी ह्या हेतूने मी स्वतः काही पुस्तकांचं केलेलं ज्ञानार्जन.. आपणा सर्वाच्या सेवेत ह्या #वाचन_संकल्प_महाराष्ट्र – 2025 ह्या अनोख्या वाचन-महोत्सवात आजचं पुस्तकं…

📕 Mindful Self-Discipline: Living with Purpose and Achieving Your Goals in a World of Distractions..

“जाणीवपूर्वक आत्म-शिस्त: उद्देशपूर्ण जीवन जगणे आणि विचलनांनी भरलेल्या जगात आपली उद्दिष्टे साध्य करणे.”

हे जियाव्हियर डागाता यांचे पुस्तक आजच्या धावपळीच्या, सतत विचलित करणाऱ्या जगात आपल्या उद्दिष्टांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणि त्यासाठी शिस्तबद्ध राहण्यासाठी मार्गदर्शन करते. या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे यामध्ये मनःशांती, आत्म-शिस्त, आणि आयुष्याला उद्देशपूर्ण दिशेने नेण्याच्या कल्पनांचा समतोल साधण्याचा प्रयत्न आहे.

🔰पुस्तकाची संकल्पना आणि उद्देश..✍️

डागाता यांचा आत्मशिस्तीचा दृष्टिकोन केवळ नियम किंवा तांत्रिक पद्धतींवर आधारित नाही. त्याऐवजी, तो आत्मचिंतन, आत्म-जाणीव आणि ध्यानसाधनेवर केंद्रित आहे. त्यांनी आत्मशिस्त म्हणजे “तुमच्या मूल्यांशी सुसंगत कृती करण्याची क्षमता” असे म्हटले आहे. हे पुस्तक वाचकांना त्यांच्या उद्दिष्टांची व्याख्या, प्राधान्यक्रम ठरवणे आणि त्यांच्या दैनंदिन कृतींमध्ये जाणीवपूर्वकता (Mindfulness) आणण्यासाठी प्रेरित करते.

डागाता यांचे मुख्य उद्दिष्ट आहे, लोकांना “संपूर्णता अनुभवणाऱ्या आयुष्याकडे नेणे.” त्यांनी विचारपूर्वक योजना आखणे, विचलनांपासून बचाव करणे, आणि दीर्घकालीन उद्दिष्टांवर लक्ष केंद्रित करणे या तत्त्वांवर भर दिला आहे.

📕ह्या पुस्तकातील मुख्य मुद्दे आणि शिकवण.. ✍️

1. आत्म-जाणीव (Self-Awareness)

डागाता म्हणतात की, आत्म-जाणीव हा आत्म-शिस्तीचा पाया आहे. आपल्या मूलभूत मूल्यांची, आवडी-निवडींची, आणि मर्यादांची जाणीव असणे आवश्यक आहे. पुस्तकात सांगितले आहे की, लोक बहुतेक वेळा त्यांच्या खर्‍या गरजा लक्षात न घेताच बाह्य प्रभावांवर प्रतिक्रिया देतात. आपण कोण आहोत आणि आपल्याला काय हवे आहे, याचा शोध घेणे हा आत्मशिस्तीचा पहिला टप्पा आहे.

2. मनःशांती आणि वर्तमानात जगणे (Mindfulness and Living in the Present)

डागाता यांचा दृष्टिकोन ‘mindfulness’ किंवा जाणीवपूर्वक जगण्यावर आधारित आहे. त्यांनी ध्यानसाधना, विचारांचे निरीक्षण, आणि स्वतःच्या कृतींचा विचारपूर्वक आढावा घेण्यावर भर दिला आहे. त्यानुसार, विचलनांवर नियंत्रण मिळवणे आणि खऱ्या प्रेरणांकडे लक्ष देणे शक्य होते.

3. मूल्यांशी सुसंगत कृती (Acting in Alignment with Your Values)

डागाता यांनी मूल्यांवर आधारित जीवनाचा आग्रह धरला आहे. आपले निर्णय आणि कृती आपल्या मूलभूत मूल्यांशी सुसंगत असल्या पाहिजेत. उदा., जर आरोग्य तुमच्यासाठी महत्त्वाचे मूल्य असेल, तर व्यायाम आणि संतुलित आहाराला प्राधान्य द्या. त्यांनी असे सुचवले आहे की, मूल्यांशी सुसंगत कृती केल्याने आपण दीर्घकालीन समाधान मिळवतो.

4. इच्छाशक्तीचे महत्त्व (The Role of Willpower)

पुस्तकात इच्छाशक्ती म्हणजे एक मर्यादित साधन असल्याचे सांगितले आहे. त्यामुळे ते योग्य प्रकारे वापरणे आवश्यक आहे. इच्छाशक्ती अधिक प्रभावीपणे कशी विकसित करता येईल, यासाठी लेखकाने विविध तंत्रांचा उल्लेख केला आहे.

5. विचलनांवर नियंत्रण (Managing Distractions)

डागाता यांनी आजच्या डिजिटल युगातली सर्वात मोठी समस्या म्हणजे विचलन (distractions) आहे, असे स्पष्ट केले आहे. त्यांनी वाचकांना त्यांचे लक्ष विचलित करणाऱ्या गोष्टी ओळखायला, त्यावर नियंत्रण मिळवायला, आणि लक्ष केंद्रित ठेवायला मदत करणाऱ्या सवयींबद्दल मार्गदर्शन केले आहे.

📕पुस्तकाची लेखनशैली आणि रचना… ✍️

डागाता यांचे लिखाण सुलभ, सरळ आणि प्रेरणादायक आहे. पुस्तकात विचारशील उदाहरणे, साध्या सराव पद्धती, आणि व्यावहारिक टप्प्यांमध्ये कृतीशील सल्ला दिला आहे.

प्रत्येक अध्यायामध्ये तात्त्विक चर्चा आणि कृती करण्यास उपयुक्त अशी कार्यपद्धती यांचा समतोल राखला आहे. वाचकांना पुस्तक वाचत असतानाच त्यांच्या जीवनात लगेच बदल घडवून आणण्यास प्रोत्साहन मिळते.

🔰ह्या पुस्तकाचे वैशिष्ट्यपूर्ण मुद्दे…✍️

शिस्त आणि जाणीवपूर्वकता यांचा संगम:

-बहुतांश आत्म-सुधारणेशी संबंधित पुस्तके आत्म-शिस्तीवर भर देतात, तर काही पुस्तके mindfulness किंवा ध्यानावर. मात्र, डागाता यांनी दोन्ही संकल्पनांना एकत्र आणले आहे.

-दीर्घकालीन उद्दिष्टांवर भर:

“तुम्ही जे करता ते तुमच्या दीर्घकालीन उद्दिष्टांशी सुसंगत आहे का?” हा मूलभूत प्रश्न वाचकांना विचारायला लावतो.

-आत्मनिरीक्षणाची साधने: पुस्तक वाचताना वाचकांना स्वतःकडे प्रामाणिकपणे पाहण्याची सवय लागते.

📕जियाव्हियर डागाता यांच्या Mindful Self-Discipline: Living with Purpose and Achieving Your Goals in a World of Distractions या पुस्तकातील काही प्रेरणादायी आणि विचारप्रवर्तक सुविचार…. ✍️

आत्म-जाणीव आणि मूल्यांवर आधारित जीवन.. ✍️

1. “Self-discipline is not about punishment; it’s about alignment with your highest values.”
(आत्मशिस्त ही शिक्षा नव्हे, ती तुमच्या उच्चतम मूल्यांशी सुसंगत असण्याबद्दल आहे.)

2. “The key to a fulfilling life is knowing what truly matters to you and making it your compass.”
(समाधानी आयुष्याची गुरुकिल्ली म्हणजे तुमच्यासाठी काय खरे महत्त्वाचे आहे हे जाणून त्याला तुमच्या जीवनाचा मार्गदर्शक बनवणे.)

3. “When you live by your values, you live without regrets.”
(जेव्हा तुम्ही तुमच्या मूल्यांनुसार जगता, तेव्हा पश्चात्तापासाठी जागा उरत नाही.)

इच्छाशक्ती आणि ध्येयपूर्ती… ✍️

4. “Willpower is like a muscle—the more you train it, the stronger it gets.”
(इच्छाशक्ती हा स्नायूसारखा असतो—जितका जास्त सराव कराल, तितका तो अधिक मजबूत होतो.)

5. “Discipline is choosing what you want most over what you want now.”
(आत्मशिस्त म्हणजे सध्या जे हवे आहे त्याऐवजी तुम्हाला दीर्घकालीन हवे असलेल्या गोष्टींना प्राधान्य देणे.)

6. “The difference between success and mediocrity lies in your ability to stay consistent.”
(यश आणि सरासरीपणामधील फरक म्हणजे सातत्य टिकवण्याची तुमची क्षमता.)

मनःशांती आणि विचलनांवर नियंत्रण.. ✍️

7. “Mindfulness is the antidote to distraction.”
(मनःशांती ही विचलनावर उपाय आहे.)

8. “Every time you say no to a distraction, you say yes to your purpose.”
(प्रत्येक वेळी तुम्ही विचलनाला नाही म्हणता, तेव्हा तुम्ही तुमच्या उद्दिष्टाला हो म्हणता.)

9. “Your attention is your most valuable resource—invest it wisely.”
(तुमचे लक्ष हा तुमचा सर्वात मौल्यवान स्रोत आहे—त्याचा शहाणपणाने वापर करा.)

प्रेरणा आणि जाणीवपूर्वक आयुष्य… ✍️

10. “Small daily actions, aligned with your purpose, lead to extraordinary results.”
(उद्दिष्टाशी सुसंगत असलेल्या छोट्या दैनंदिन कृती असामान्य परिणाम घडवतात.)

11. “Success is not a one-time achievement; it’s the sum of consistent efforts over time.”
(यश ही एकदाच मिळणारी गोष्ट नाही; ती दीर्घकाळ सातत्यपूर्ण प्रयत्नांचे फलित आहे.)

12. “Clarity of purpose gives you the strength to endure any challenge.”
(उद्दिष्टाची स्पष्टता तुम्हाला कोणतीही अडचण सहन करण्याची ताकद देते.)

आत्मप्रेरणा आणि बदल… ✍️

13. “The greatest battle you will ever fight is the one within yourself.”
(तुम्ही कधीही लढणारी सर्वात मोठी लढाई तुमच्या आत असते.)

14. “Change begins with a single decision to act differently today.”
(बदलाची सुरुवात आज वेगळे वागण्याचा एक निर्णय घेतल्याने होते.)

15. “When you master your mind, you master your life.”
(जेव्हा तुम्ही तुमच्या मनावर प्रभुत्व मिळवता, तेव्हा तुम्ही तुमच्या आयुष्यावरही प्रभुत्व मिळवता.)

हे विचार आत्मशिस्त, जाणीवपूर्वकता, आणि उद्दिष्टपूर्तीसाठी प्रेरणा देणारे आहेत. हे वाचून वाचकांना आपल्या दैनंदिन जीवनात सकारात्मक बदल घडवण्याची ऊर्जा मिळते.

📕ह्या पुस्तकाचे फायदे आणि मर्यादा….

फायदे:

1. प्रेरणा आणि मार्गदर्शन: पुस्तक केवळ सैद्धांतिक चर्चा करत नाही तर त्याला व्यावहारिक उदाहरणे जोडते.
2. स्पष्ट कृतीशीलता: लेखकाने प्रत्येक विचार स्पष्ट पद्धतीने मांडल्यामुळे वाचकांना सहज अनुसरण करता येते.
3. सर्वसमावेशकता: हे पुस्तक विद्यार्थ्यांपासून व्यावसायिकांपर्यंत सर्वांसाठी उपयुक्त आहे.

काही मर्यादा:

1. काही वाचकांसाठी ‘mindfulness’ सारख्या गोष्टी नवीन असू शकतात आणि सुरुवातीला त्या अंमलात आणणे कठीण वाटू शकते.
2. डिजिटल विचलनांवर चर्चा करताना काही ठिकाणी अधिक ठोस उदाहरणे दिली असती, तर ती अधिक परिणामकारक वाटली असती.

परंतू मित्रांनो… ✍️

Mindful Self-Discipline हे पुस्तक केवळ उद्दिष्ट गाठण्यासाठी उपयुक्त नाही, तर अधिक समाधानकारक आणि जाणीवपूर्वक आयुष्य जगण्यास शिकवते. जियाव्हियर डागाता यांचे लिखाण वाचकांना त्यांच्या स्वतःच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवायला शिकवते. हे पुस्तक वाचून केवळ आत्म-शिस्तीचे महत्त्व कळत नाही, तर ती साधण्यासाठी आवश्यक मानसिकता आणि कृती याबद्दलही स्पष्ट मार्गदर्शन मिळते. आजच्या विचलित करणाऱ्या जगात मनःशांती आणि प्रगती साधण्यासाठी हे पुस्तक खूप उपयुक्त ठरते.

ज्यांना त्यांच्या आयुष्यात अधिक शिस्त, ताणतणावाचे व्यवस्थापन, आणि जाणीवपूर्वकतेचा समावेश हवा आहे, त्यांच्यासाठी हे पुस्तक एक मार्गदर्शक ठरेल.

हे पुस्तक वाचकांना केवळ विचार करायला भाग पाडत नाही, तर प्रत्यक्ष कृती करण्याची प्रेरणा देते. त्यामुळे हे पुस्तक यशस्वी होऊ इच्छिणाऱ्या प्रत्येकाने वाचावे आणि त्यातील तत्वे आचरणात आणावीत मित्रांनो..

धन्यवाद…🙏

-एक पुस्तकप्रेमी