इकिगाई

Ravindra Gambhirrao Sapkal College of Pharmacy Anjaneri, Nashik .

इकिगाई: दीर्घायुषि आणि आनंदी जीवनाचे जपानी रहस्य, ही कादंबरी लेखक हेक्टर गार्सिया आणि फ्रँक जारामिलो यांनी लिहिलेली आहे. या पुस्तकात जपानच्या ओकिनावासारख्या एक अद्भुत ठिकाणांतील दीर्घायुषी लोकांच्या जीवनशैलीवर प्रकाश टाकण्यात आले आहे. ओकिनावा द्वीपसमूहात असलेल्या जपानी लोकांचे जीवन आणि त्यांचे दीर्घ आणि आनंदी आयुष्य याबद्दल अनेक महत्त्वपूर्ण गुपिते या पुस्तकात उलगडली आहेत. हे गुपित म्हणजे इकिगाई.
“इकिगाई” हा एक जपानी शब्द आहे, जो जीवनाच्या उद्दिष्ट किंवा “आयुष्याचा अर्थ” असा अनुवाद करता येईल. जपानमध्ये इकिगाई म्हणजे जीवनातील उद्दिष्ट, कारण किंवा आनंद शोधण्याची प्रक्रिया मानली जाते. गार्सिया आणि जारामिलो यांनी या पुस्तकात इकिगाई तत्त्वज्ञानावर आधारित विविध गोष्टी स्पष्ट केल्या आहेत, ज्यामुळे आयुष्याला अधिक आनंददायक आणि दीर्घकाय बनवता येईल.
पुस्तकातील मुख्य विचार हे आहेत:
1. इकिगाईची ४ गोष्टी: आयुष्यातील तुमच्या उद्दिष्टाचे एक स्पष्ट समज असणे आवश्यक आहे. आयुष्याचं खरा आनंद मिळवण्यासाठी तुम्ही जे आवडता, जे तुम्ही चांगलं करता, जे जगाच्या गरजेच्या आहे आणि जे तुम्ही कर्तव्य म्हणून करता – हे सर्व एकत्र करण्याचा प्रयत्न करा. हे चार घटक म्हणजेच तुमचं इकिगाई असू शकते. आयुष्यात संतुलन आणि उद्दिष्ट साधण्यावर हे तत्त्व आधारित आहे.
2. दीर्घायुषी लोकांची जीवनशैली: ओकिनावामधील दीर्घायुषी लोकांचे जीवन हे साधेपणावर आधारित आहे. त्यांचे आहार, व्यायाम आणि मानसिकता सर्वांनी दीर्घ आणि निरोगी आयुष्य मिळवण्यासाठी मदत केली आहे. यामध्ये चांगली आहारवृद्धी, लहान गोल साधणं, स्ट्रेसमुक्त जीवन, आणि कुटुंब आणि समाजाशी मजबूत नाती जोडणं यांचा समावेश आहे.
3. सामाजिक कनेक्शन: पुस्तकात असे म्हटले आहे की, लोकांशी संवाद साधणे, आणि एकत्र काम करणं हे मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे. ज्या लोकांची सामाजिक नाती मजबूत असतात, त्यांना लांब आणि निरोगी आयुष्य मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
4. ज्येष्ठतेची कद्र करणे: जपानी संस्कृतीमध्ये ज्येष्ठांच्या अनुभवाचा आदर केला जातो. त्यांच्या ज्ञानाचे आणि मार्गदर्शनाचे महत्त्व जाणून त्यांचा आदर करणे हे दीर्घायुषी होण्यासाठी महत्त्वाचे ठरते.
5. रोजची साधी गोड गोष्टींमध्ये आनंद मिळवणे: पुस्तकात म्हटले आहे की, आनंद अनेकदा मोठ्या गोष्टीतून न आल्यापेक्षा, साध्या गोष्टींमध्ये असतो. नैसर्गिक सौंदर्याची कदर करणे, चहा पिणे, मित्रांसोबत वेळ घालवणे या गोष्टी जीवनाला आनंदित करतात.
निष्कर्षतः, इकिगाई जीवनातील उद्दिष्ट शोधण्याची, आनंद मिळवण्याची आणि दीर्घकाय होण्याची जपानी पद्धत आहे. हे पुस्तक आयुष्याच्या दृष्टीने एक गाइड म्हणून काम करते आणि व्यक्तीला आपले उद्दिष्ट शोधण्याची प्रेरणा देतं. जगण्याचे तत्त्वज्ञान साधे आणि शाश्वत असायला हवे, यावर प्रकाश टाकून, हे पुस्तक मनुष्याच्या आत्मविकसनात एक महत्त्वपूर्ण मार्गदर्शक ठरते.

जगभरातील लाखो लोकांनी गौरविलेले बेस्ट सेलर पुस्तक Act of staying Young.. while growing Old जपानी लोक असं मानतात की, प्रत्येक माणसाचा इकिगाई असतोच. या पुस्तकासाठी इकिगाई या संकल्पनेची माहिती गोळा करत असताना लेखकाने शतायुषी लोकांच्या मुलाखती घेतल्या आणि त्यांच्या दीर्घायुष्याचं खरं रहस्य जाणलं. ते त्यांनी या पुस्तकामधून आपल्यासमोर मांडलं आहे. या पुस्तकामुळे आपल्यालाही आपला इकिगाई सापडायला नक्कीच मदत होईल. शारीरिक स्वास्थ्यासाठी 80 टक्क्यांचं रहस्य. उत्साही शरीर, उत्साही मन. तणावाचा फायदा घेण्याची कला. स्टीव्ह जॉब्ज यांचे जपानी संस्कृतीवरील प्रेम. लोगोथेरपी आणि मोरिता थेरपी. तंत्रज्ञान आणि संस्कृतीचा संगम. Discover the Japanese secret to a long and happy life with the internationally bestselling guide to ikigai.

Review By डॉ.विठ्ठल नाईकवाडी, ग्रंथपाल, पुणे जिल्हा शिक्षण मंडळाचे बाबुरावजी घोलप महाविद्यालय, सांगवी, पुणे-२७
अगदी सुरुवातीलाच मला पडलेला प्रश्न, इकिगाई म्हणजे काय? तो कदाचित सर्वांनाच पडलेला प्रश्न असावा, पुस्तकाचे काही पानं वाचल्यानंतर त्याचा अर्थ समजला इकि म्हणजे जगणे आणि गाई म्हणजे प्रयोजन अशा या दोन शब्दापासून ‘इकिगाई’ हा शब्द बनलेला आहे. इकिगाई हे पुस्तक लोकप्रिय जपानी लेखक आणि न्यूरोसायंटिस्ट केन मोगी यांनी लिहिले आहे व सदर पुस्तकाचा मराठीत अनुवाद लेखक उल्का राउत यांनी केला आहे. जपानी लोक दीर्घायुषी आणि आनंदी जीवन कशापद्धतीने जगतात त्याचे जपानी रहस्य या पुस्तकात नमूद केलेले आहे. जपानमधील तणावहीन, आरोग्यदायक, आनंदी जीवनशैलीचा मूलमंत्र म्हणजेच इकिगाई. माणूस जीवन जगत असताना मोठे स्वप्न बघतो परंतु छोट्या छोट्या गोष्टींचा आनंद घेणे विसरून जातो. जीवनात प्रोत्साहित होण्यासाठी नेहमीच भव्यदिव्य, प्रेरणादायक गोष्टींची गरज नसते, दिनचर्येतील नियमित घडणारे साधे सुधे प्रसंग देखील प्रेरणा देतात हे या पुस्तकात अगदी साध्या सोप्या भाषेत मांडलेले दिसून येते. यात छोटे छोटे उदाहरण देऊन जपानी जीवनशैली रेखाटली आहे. स्वतःवर नियंत्रण, संयम आणि मितभाष्य या गोष्टींना इकिगाईमध्ये अधिक महत्त्व दिलेले दिसून येते. इकिगाई म्हणजे परिस्थितीशी जुळवून घेणं, मग ती परिस्थिती कितीही कठीण असो. इकिगाई जाणणाऱ्या लोकांना हार आणि जीत यांसारख्या सर्वसाधारण गोष्टींपलीकडला आनंद अनुभवता येतो. जपानमध्ये मैत्री, संघर्ष व विजय याची रुजवण मुलांमध्ये लहानपनीच केली जाते. जीवन आणि काम यातील समतोल, मानसिक समाधान देणारं आवडतं काम यामध्येही इकिगाई दडलेली दिसून येते. सकाळची प्रफुल्ल हवा, सूर्यकिरणाची तिरीप अशा छोट्या छोट्या गोष्टींमध्ये इकिगाईचं अस्तित्व या पुस्तकात मांडलेले दिसून येते.
आजच्या धावपळीच्या युगात ‘इकिगाई’ हे पुस्तक नक्कीच मार्गदर्शक ठरेल. सदर पुस्तक वाचल्याने तुमच्यामधील हरवलेली इकिगाई शोधण्यास मदत होईल, जीवनामध्ये सकारात्मक बदल घडेल, सुख, शांती व उत्तम आरोग्य मिळेल. आपल्यामधील इकिगाई ओळखण्यासाठी, तिचा शोध घेण्यासाठी व यातील रहस्यमय गोष्टींचा अवलंब करण्यासाठी हे पुस्तक नक्कीच उपयुक्त ठरेल.