Book Review : WARDE ROHIT RAJENDRA, MGV’s Loknete Vyankatrao Hiray Arts Science and Commerce College Panchvati Nashik.
प्रास्ताविक
‘गुलमोहराचं कुकू’ हा प्रशांत केंदळे या तरूण कवीचा पहिलाच कवितासंग्रह आहे.
‘गुलमोहराचं कुकू’ ही कल्पनाच मला विलक्षण वाटते. या पुस्तकाच्या अनोख्या शीर्षकाबद्दल प्रथमतः मी कवीचे अभिनंदन करतो.
या कवीने लिहिलेली ‘अर्पणपत्रिका देखील काव्यमय आहे. पुस्तकातील कवितांचा प्रवास येथूनच सुरू होतो.
प्रस्तुत कवितांची विभागणी कवीने चार विभागांमध्ये केलेली आहे. या विभागाचे मथळे देखील आकर्षक आहेत, जसे –
माझ्या कवितेचा मळा वृक्षलळा काळीजकळा ऊन झळा पाऊस कळा एखाद्या कुशल चित्रकाराने आपल्या निवडक चित्रांचं प्रदर्शन आर्ट गॅलरीमध्ये
सादर करावं त्याचप्रमाणे ‘गुलमोहराचं कुकू’मधील कविता बोलक्या चित्रप्रदर्शनासारख्या आहेत.
‘सुडी’ या कवितेतील ओळी बघा – कुणब्याच्या कष्टाची जी भासे विजयाची गुढी
मराठी कवितेमध्ये ‘कष्टाची गुढी आणि त्याची सुडी’ ही संकल्पना विस्मयकारक आहे. मराठी भाषा समृद्ध होते आहे ती अशाच उपमा, अलंकारांनी,
प्रशांतच्या कवितेतील साधेपणाचं सौंदर्य आपल्याला भुरळ पाडतं. मराठी सारस्वताला पडलेली सुंदर स्वप्नं म्हणजे ‘तुकोबांचे अभंग’ आहेत. अभंगकर्त्या देहूच्या याच वाण्याबद्दल कवी लिहितो,
तुकोबाची वाणी बोले इंद्रायणी शब्दाळले पाणी अभंगाचे
प्रतिभेचे आभाळ जगाच्या कल्याणासाठी कायम ओथंबलेले आहे, असं हा कवी सहज लिहून जातो.कविता क्रमांक १. कवितेने माझ्या
ती हसावी जराशी आम्रतरू मोहरावा ती लाजावी अशी की गहू शहारून जावा…
मंद टाकीत पाऊले ती या रानातून जावी झेंडूच्या फुलांमध्ये फुलपाखरूच व्हावी तिला अनुभवता गुलमोहर पेटावा स्वागताला तिच्यावर काळा मेघही फुटावा.
कविता क्रमांक २ भागवती भगव्याची
भागवती भगव्याची हातामध्ये डोंडी
विठूनाम गजरात अभंगली दिंडी
टाळ-मृदुंगाची भाषा पाय बोलतात तशा भक्तीच्या पताका नभी डोलतात संगे ज्ञानोबा, तुकोबा पायी चालतात सारे संत मायबाप इथे भेटतात
आहे अभंगाची गाथा विठ्ठल आयना रूप समक्ष पाहता डोळ्यात माईना
परमात्म्याशी आत्म्याची पंढरीत भेट भक्त आणिक ईश्वर एकरूप थेट वारी आषाढी-कार्तिकी चालू सालोसाल जग सुखी बा विठ्ठला होऊ दे खुशालकविता क्रमांक ३. माय
येडी बाभूळ वाढते साय खाऊन उन्हाची वाटे मला माझी माय लेक तशीच रानाची।
शेतमजुरीचं जिणं सटवाईनं त्या दिलं वावरच्या पाटीवर तिनं खुर्प गिरवलं शाळा शिकली तिथंच तरी जगाच्या ज्ञानाची।
माय शेतात धुपली तिच्या इमानाच्या आथी तिच्या नाळेतून मला मिळे कवितेची पोथी झाली कवितेसाठी ती बहिणाई सोपानाची।
प्रशांत केंदळे यांच्या कवितांतील आशय, त्यांचे विषय, यात वापरलेल्या प्रतिमा, प्रतिके, रूपकं पाहता त्यांनी कुणाचंही कुंकू आपल्या भाळांत भरून लेखणीशी बेईमानी केली नाही. आपली स्वतःची शैली निर्माण करणारा आणि सगळं हलाहल पचवत वाचकांना अस्सल तेच देणारा ही ताकतीचा कवी आहे. लेखन आणि सादरीकरण या दोन्ही आघाड्यांवर भक्कम राहत ‘कवितेसाठी जगलो तेव्हा कवितेनेही मला जगवले’ अशी कृतार्थतेची, कृतज्ञतेची भावना जपणाऱ्या मोजक्या कवीत प्रशांत यांचा समावेश करावा लागेल. संत कवी, तंत कवी आणि पंत कवी या परंपरेनंतर आधुनिक मराठी कवितेची नेमकी दिशा काय आहे आणि तिचं सामर्थ्य कितपत आहे हे पडताळून पहायचं असेल तर प्रशांत केंदळे यांचा ‘गुलमोहराचं कुकू’ हा कवितासंग्रह एक उत्तम प्रमाण आहे.