शिवाजी सावंत लिखित ‘मृत्युंजय’ ही मराठी साहित्यातील एक महत्त्वपूर्ण आणि अजरामर कादंबरी आहे. महाभारतातील कर्ण या व्यक्तिरेखेला केंद्रस्थानी ठेवून रचलेली ही कादंबरी केवळ कर्णाचे जीवनच नाही, तर मानवी जीवनातील संघर्ष, दु:ख, प्रेम, मैत्री आणि न्याय-अन्याय यांवर भाष्य करते.
‘मृत्युंजय’ची रचना आत्मकथनाच्या स्वरूपात आहे. यात कर्ण, त्याची आई कुंती, त्याची पत्नी ऋषाली, त्याचा मित्र दुर्योधन आणि भगवान कृष्ण यांच्या नजरेतून कथा उलगडत जाते. प्रत्येक पात्राच्या दृष्टिकोनातून कर्णाचे जीवन समजावून सांगण्याचा लेखकाचा दृष्टिकोन वाखाणण्याजोगा आहे.
कर्णाच्या व्यक्तिमत्त्वाचे अनेक कंगोरे सावंतांनी सुरेखपणे मांडले आहेत. सूर्यपुत्र असूनही तो आयुष्यभर ‘सूतपुत्रा’चा डाग पुसण्यासाठी लढत राहिला. त्याच्या महानतेला आणि योध्देगिरीला महाभारतात तोड नाही. मात्र, त्याच्या नशिबात आलेली दुर्दैवी परिस्थिती, कुंतीचे त्याच्यावर झालेले अन्यायकारक वागणूक, त्याचे दुर्योधनाबद्दल असलेले निस्सीम प्रेम आणि त्याग यामुळे तो वाचकांच्या मनाला चटका लावतो.
शिवाजी सावंतांनी वापरलेली भाषा साधी, प्रवाही आणि भावनिक आहे. त्यांच्या लेखनातून कर्णाच्या संघर्षमय जीवनाचा प्रवास जिवंत होतो. कर्णाच्या अंतर्मनातील घालमेल, त्याचे स्वाभिमानासाठीचे झगडे, मित्रासाठीचे त्याग आणि त्याचा अंतिम पराभव हे वाचकांच्या मनावर खोलवर प्रभाव पाडतात.
‘मृत्युंजय’ ही केवळ एका ऐतिहासिक पात्राची कहाणी नाही, तर ती मानवी स्वभावाचे गूढ उकलणारी आणि जीवनाच्या मूलभूत प्रश्नांची उत्तरे शोधणारी साहित्यकृती आहे. शिवाजी सावंतांनी कर्णाच्या रूपाने एक अजरामर व्यक्तिरेखा साकार केली आहे, जी प्रत्येक पिढीला नव्याने प्रेरणा देते.
‘मृत्युंजय’ ही केवळ वाचण्यासाठीच नव्हे, तर अनुभवण्यासाठीची कादंबरी आहे. ती कर्णासारख्या नायकाला एका नवीन दृष्टीकोनातून समजून घेण्याची संधी देते. ‘मृत्युंजय’ हे मराठी साहित्यातील एक कालातीत रत्न आहे.
