Chavan Swapnil Chadrakant

संगमनेर नगरपालिका कला. दा.ज. मालपाणी वाणिज्य आणि ब. ना. सारडा विज्ञान महाविद्यालय (स्वायत्त), संगमनेर जि. अहमदनगर
विद्यार्थी: चव्हाण स्वप्निल चंद्रकांत
वर्ग: एम.ए.
पुस्तकाचे नाव – सेपियन्स – मानवी उत्क्रांतीचा इतिहास
लेखकाचे नाव – युहल नोट हरारी
पुस्तक परीक्षण/पुस्तक अभिप्राय
होमो सेपियन्स हे युहल नोट हरारी यांचे लिहीलेले एक अतिशय प्रभावशाली आणि विचारप्रवर्तक पुस्तक आहे. ते मानवजातीच्या उत्क्रांतीचा एक व्यापक इतिहास सांगते परंतु हा इतिहास फक्त जैविक दृष्टीकोनातून नव्हे तर सामाजिक, सांस्कृतिक आणि मानसिक दृष्टीकोनातूनही सांगितला आहे. हरारी यांनी मानवजातीच्या इतिहासाला तीन प्रमुख क्रांतीमध्ये विभागले आहे.
संज्ञानात्मक क्रांती : या काळात, सुमारे 70000 वर्षापूर्वी, होमो सेपियन्सने अचानक आषा, कल्पना आणि सांकेतिक विचारांचा विकास केला. यामुळे त्यांना मोठ्या गटांमध्ये सहकार्य करण्याची आणि जटिल सामाजिक संरचना तयार करण्याची क्षमता मिळाली.
कृषी क्रांती : सुमारे 12000 वर्षांपूर्वी, मानवांनी शिकारी जीवनशैली सोडून शेती करण्यास सुरुवात केली. यामुळे लोकसंख्येची वाढ झाली आणि शहरे निर्माण झाली, परंतु त्याच वेळी अनेक समस्या देखील निर्माण झाल्या जसे की गरीबी , रोग आणि सामाजिक असमानता.
वैज्ञानिक क्रांती: सुमारे 300 वर्षांपूर्वी सुरु झालेली ही क्रांती, विज्ञानाच्या आणि तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने मानवाला अतुलनीय शक्ति प्रदान करते. यामुळे मानवाला रोगांवर मात करण्यास, भूक दूर करण्यास आणि जगण्याची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत झाली आहे. परंतु यामुळे पर्यावरणीय समस्या आणि नैतिक प्रश्न देखील निर्माण झाले आहेत.
हरारी यांनी या पुस्तकात कल्पनांच्या महत्त्वावर विशेष भर दिला आहे. त्यांच्या मते , मानवजातीने इतर प्राण्यांपेक्षा वेगळे कार्य केले आहे ते म्हणजे आपण कल्पनाच्या जगात राहतो. आपण देव, पैसा, राष्ट्र‌वाद, मानव अधिकार यांसारख्या काल्पनिक संकल्पनांवर विश्वास ठेवतो आणि त्यांच्यावर आधारित समाज तयार करतो.या कल्पनांमुळे आपण मोठ्या प्रमाणात सहकार्य करू शकतो, आणि जटिल सामाजिक संरचना तयार करू शकतो .
‘सेपियन्स’ हे एक विचारप्रवर्तक पुस्तक आहे जे आपल्याला मानवजातीच्या भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्याबद्दल प्रश्न विचारते . ते आपल्याला विचार करण्यास प्रवृत्त करते की. आपण कोण आहोत, आपण कोठून आलो आणि आपण कोठे जात आहोत. पुस्तकाची लेखनशैली सुंदर आणि सहज समजण्याजोगी आहे, ज्यामुळे ते सर्वसामान्य वाचकांसाठीही आकर्षक बनते.
एकूणच सेपियन्स’ हे एक महत्वपूर्ण आणि मौल्यवान पुस्तक आहे जे मानवजातीच्या उत्क्रांतीबद्दलच्या आपल्या समजुतींना आव्हान देते आणि गहन विचार करण्यास प्रवृत्त करते.या पुस्तकातून आपण पुढील गोष्टी शिकू शकतो –
* मानवजातीच्या इतिहासा ब‌द्दल व्यापक दृष्टी प्रदान करते.
* आपल्याला आपल्या स्वतः बद्दल प्रश्न विचारण्यास प्रवृत्त करते.
* आपल्याला जगास वेगळ्या दृष्टीकोनातून पाहण्यास मदत करते.
* सुंदर आणि सहन समजव्याजोगी लेखनशैली आहे.
जर एखाद्याला मानवजातीच्या उत्क्रांती आणि आपल्या अस्तित्वाबद्दल जाणून घ्यायचे असेल तर युव्हल नोट हरारी यांचे ‘सेपियन्स’ हे योग्य पुस्तक आहे.