Pranav Dnyandeo Wabale, Computer Science, Sinhgad Academy of Engineering Kondhwa bk. Pune
लोक माझे सांगाती- शरद पवार
प्रस्तावना
लोक माझे सांगाती हे पन्नास वर्षाहून अधिक काळ भारतातील सर्वात महत्त्वाच्या राजकारण्यांपैकी एक असलेले शरद
पवार यांचे आत्मचरित्रात्मक वर्णन आहे. मराठीत लिहिलेले हे पुस्तक वाचकांना पवारांच्या बारामतीतील त्यांच्या
सामान्य जन्मापासून ते महाराष्ट्र आणि भारतीय राजकारणातील एक प्रमुख व्यक्ती होण्यापर्यंतच्या प्रवासाची एक
अतिशय वैयक्तिक माहिती देते. पवार त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीचा, विकासाचा त्यांचा दृष्टिकोन आणि महत्त्वाच्या
ऐतिहासिक आणि राजकीय घटनांशी संबंधित त्यांचे वैयक्तिक अनुभव यांचे वर्णन करतात. हे पुस्तक केवळ राजकीय
कारकिर्दीचा लेखन नाही तर भारताच्या सामाजिक-राजकीय परिवर्तनावर भाष्य देखील आहे.
शरद पवार यांच्या नेतृत्वाचे अनेक किस्से ऐकले होते, त्यामुळे हे पुस्तक वाचण्याची उत्सुकता होती. शीर्षकाने माझे
लक्ष वेधले, कारण ते त्यांच्या लोकाभिमुख राजकारणाचे प्रतिबिंब वाटले.
रचना आणि कथन शैली
लोक माझे सांगातीचे कथन किस्सेमय आहे. शरद पवारांचे सरळ लेखन हे पुस्तक वाचण्यायोग्य आणि भारतीय
राजकारणाच्या गुंतागुंतीबद्दल सखोल ज्ञान नसलेल्या वाचकांसाठी सुलभ बनवते. शीर्षक, ज्याचा शब्दशः अर्थ "लोक
माझे साथीदार आहेत" असा होतो ते त्यांच्या लोक-केंद्रित राजकारणावर आणि प्रशासनात सार्वजनिक कल्याणाचे
महत्त्व अधोरेखित करते.
हे पुस्तक त्यांच्या आयुष्यातील टप्प्यांवर आणि बारामतीतील सुरुवातीच्या जीवनापासून, राजकारणात प्रवेश आणि
काँग्रेस पक्षात पुढील विकास, महाराष्ट्रात राष्ट्रवादी काँग्रेसची स्थापना आणि त्यानंतर मुख्यमंत्रीपदापर्यंत पवार यांनी
भारतीय राजकारणात बजावलेल्या भूमिकेवर समर्पित विभागांमध्ये विभागले आहे. राष्ट्रीयीकृत चळवळीच्या प्रकाशात
त्यांचे भाग्य बदलणाऱ्या महत्त्वाच्या क्षणांमध्ये काही विलक्षण कथा गुंतलेल्या आहेत ज्यांनी त्यांना देशाच्या
तळागाळात एक वेगळे स्थान दिले.
मुख्य विषय
१. सार्वजनिक कल्याण आणि विकास
पवार यांच्या पुस्तकात विकासाभिमुख राजकारणाचे बरेच वर्णन आहे. महाराष्ट्रातील पायाभूत सुविधा, शेती आणि
शिक्षणासाठी त्यांनी केलेले प्रयत्न त्यांना आठवतात. ग्रामीण महाराष्ट्रात परिवर्तन घडवून आणण्याची त्यांची आवड,
विशेषतः बारामतीमध्ये त्यांनी केलेले काम, सार्वजनिक कल्याणासाठी त्यांची खोलवर रुजलेली वचनबद्धता
प्रतिबिंबित करते.
२. राजकीय आव्हाने आणि विजय
कॉंग्रेस पक्ष सोडल्यापासून आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसची स्थापना केल्यापासून पवारांना तोंड द्यावे लागलेल्या राजकीय
आव्हानांचा शोध हे पुस्तक घेते. राजकीय समकालीनांशी असलेले त्यांचे मतभेद, युती राजकारणातील आव्हाने आणि
बदलत्या वातावरणात राजकीयदृष्ट्या प्रासंगिक राहण्याच्या त्यांच्या धोरणांवर ते स्पष्टपणे चर्चा करते.
३. नेतृत्व आणि प्रशासन
नंतर, ते व्यावहारिकता, अनुकूलता आणि लवचिकता यावर भर देऊन त्यांचे नेतृत्वाचे तत्वज्ञान प्रेक्षकांसमोर मांडतात.
महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्री म्हणून त्यांनी घेतलेल्या कार्यकाळात, दुष्काळ आणि सांप्रदायिक तणाव हाताळताना घेतलेल्या
प्रमुख उपक्रमांपासून ते धडे शिकण्यापर्यंत ते प्रतिबिंबित करतात.
४. प्रमुख व्यक्तींशी संवाद
पुस्तकात इंदिरा गांधी, सोनिया गांधी, अटलबिहारी वाजपेयी आणि बाळ ठाकरे यासारख्या महत्त्वाच्या राजकीय
व्यक्तींशी पवारांच्या संवादांबद्दल मनोरंजक कथा आहेत. हे भाग वाचकांना भारतीय राजकारणाचा पडद्यामागील
दृष्टिकोन आणि ते घडवण्यात पवारांची भूमिका देतात.
पुस्तकाची ताकद
१. प्रामाणिकपणा आणि अंतर्दृष्टी
पुस्तक त्याच्या प्रामाणिकपणाने आणि भारतीय राजकारणात ते प्रदान करत असलेल्या अंतर्दृष्टीच्या खोलीने वेगळे
आहे. पवारांनी ऐतिहासिक घटनांचे प्रत्यक्षदर्शी वर्णन आणि त्यांचे अस्पष्ट विचार हे समकालीन भारतीय इतिहास
समजून घेण्यासाठी एक मौल्यवान संसाधन बनवतात.
२. प्रेरणादायी स्वर
राजकीय स्पर्धा आणि आव्हानांमध्येही, पवारांचा स्वर रचनात्मक आणि आशावादी राहतो. प्रतिकूल परिस्थितींना तोंड
देण्याची आणि उपायांवर लक्ष केंद्रित करण्याची त्यांची क्षमता वाचकांसाठी प्रेरणादायी ठरते.
३. संतुलित दृष्टिकोन
पवार त्यांच्या अपयशांवर किंवा वादांवर चर्चा करण्यास मागेपुढे पाहत नाहीत, ज्यामुळे त्यांच्या कथनात विश्वासार्हता
वाढते. त्यांचा संतुलित दृष्टिकोन हे पुस्तक केवळ स्वतःचे अभिनंदन करणारे वर्णन नाही तर त्यांच्या प्रवासाचे
प्रामाणिक मूल्यांकन आहे याची खात्री देतो.
पुस्तकाच्या मर्यादा
वादांवर मर्यादित टीका
जरी पवार त्यांच्यावरील भ्रष्टाचाराचे आरोप आणि काँग्रेस पक्षापासून दूर जाणे यासारख्या वादांवर चर्चा करतात, तरी
हे विषय कधीकधी इतके थोडक्यात फेटाळले जातात की वाचकाला त्या विषयाबद्दल बरेच काही ऐकायचे असते.
वैयक्तिक प्रतिबिंब
१. वैयक्तिक जोड
पुस्तकातील लोकाभिमुख नेतृत्व आणि संघर्षाच्या काळात डोकं शांत ठेवण्याची शिकवण वैयक्तिकरित्या खूप प्रभावी
वाटली
२. सध्याच्या काळाशी संबंध
पुस्तकातील लोककल्याणावर आधारित धोरणे आणि राजकीय समायोजनाची तत्वे आजही अत्यंत महत्त्वाची वाटतात
आजच्या काळातील राजकीय अस्थिरतेच्या पार्श्वभूमीवर, पवारांचे नेतृत्व आणि शांत विचारसरणी खूप महत्त्वाची
वाटते
निष्कर्ष
लोक माझे सांगाती हे केवळ राजकीय आठवणींपलीकडे आहे; हे मूख्यतः शरद पवार यांच्या दूरदृष्टीचे, मूल्यांचे आणि
सार्वजनिक जीवनातील योगदानाचे प्रतिबिंब आहे. या पुस्तकात त्यांच्या प्रवासाचे सार यशस्वीरित्या टिपले आहे आणि
राजकारणी, विद्यार्थी आणि भारतीय राजकारण समजून घेण्यास इच्छुक असलेल्या लोकांसाठी ते खूप प्रेरणादायी बनले
आहे.
जरी त्यासाठी वादात जास्त खोलवर जाणे किंवा व्यापक टीका करण्याची आवश्यकता नसली तरी, प्रामाणिकपणा,
साधेपणा आणि विकासाभिमुख नेतृत्वाकडे कल हे सर्व आवश्यक आहेत
हे पुस्तक राजकारण, नेतृत्व किंवा भारतीय राजकीय इतिहास जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्या प्रत्येकासाठी उपयुक्त आहे.
विशेषतः तरुण राजकारण्यांसाठी हे पुस्तक दिशादर्शक ठरेल