Student Name- Avishkar Gadade
College Name-Sinhgad College Of Engineering Vadgaon(bk)
“त्यांनय दिसत होती मयन टयकलेल्यय शांभू िेहयच्यय छयतवयनयवर अजूनही मयवळतीच्यय दकरणयांत रक्तयने न्हयऊन गेलेली तरी तळपणयरी चौसष्ठ कवड्यांची मयळ आदण फक्त मयळ !”
अष्टपैलू दवचयरवांत आदण आपल्यय प्रभयवी लेखनशैलीने वयचकयांचे दवचयर चक्र थयांबवून सयदहत्यतील कयळयमध्ये आपण स्वतः जगत आहोत ही भयवनय उचांबळून येण्ययस भयग पयडणयरे, मरयठी सयदहत् क्षेत्रयत मूदतििेवी पुरस्कयरयने नयवयजलेले प्रथम लेखक, मृत्ुांजयकयर, सन्मयननीय थोर श्री. दशवयजी सयवांत ययांच्यय अभूतपूवि, लोककेंद्री, हृियस्पशी “छयवय” यय कयिांबरीतील हे शेवटचे कयही शब्द!
१९८० सयली पदहल्यय पयच प्रतीांमधील एक प्रत तुळजयपूरलय व एक प्रतयपगडयवर श्री भवयनी आईच्यय चरणी भयवसमृद्ध, सांस्कयऱी वृत्तीने अपिण करून प्रदसद्ध केलेली ही कयिांबरी वयचकयांच्यय मनयचय ठयव घेऊन, वययच्यय तयरुण्ययत आपल्यय बयपयने घडवलेलां व आपल्ययकडे सुपूति केलेलां सयम्रयज्य म्हणजेच “सह्ययद्रीच्यय कुशीतील श्रीांचां स्वरयज्य” मुघलयांच्यय लयांडगी जबड्यतून रयखून ठेवून वेळेपरी प्रयणयची आहुती िेऊन आपल्यय ध्येयवेढ्यय सांवेिनशील आदण दनडर व्यक्तक्तमत्त्वयचे िशिन घडवणयऱ्यय छत्रपती श्री. शांभूरयजयांच्यय आयुष्ययचे स्पष्ट आदण सदचत्र वणिन करण्ययस यशस्वी ठरते.
छ. श्री. सांभयजी महयरयजयांच्यय बयलपणयपयसून ते त्यांच्यय वीरमरणयपयंतच्यय सांघर्िमय प्रवयसयचय वेध घेणयऱ्यय यय कयिांबरीचय केंद्रदबांिू म्हणजे महयरयजयांनी जगलेले रयजकीय आदण सयमयदजक जीवन, अनुभवलेले शत्रूांचे डयवपेच, व कौटुांदबक मतभेि! महयरयजयांच्यय चररत्रयतील सवयंत उल्लेखनीय वयखयणण्ययजोगे पैलू म्हणजे त्यांचे अदवश्रयांत धैयि, बुक्तद्धमत्तय आदण युद्ध कौशल्य ययांसोबतच त्यांची दनणियक्षमतय, स्वरयज्ययसयठीची दनष्ठय आदण त्यांचे कतुित्व लेखकयांनी अदतशय प्रभयवीपणे सयकयरले आहे…
आपल्यय ओघवत्य, प्रवयही भयर्ेच्यय व समृद्ध शब्दसांपिेच्यय सुसांगतीने कयिांबरीतील प्रसांगयांचे वणिन असो, घटनयांमधील नयट्य असो वय सांवयियांमधील तीव्रतय असो; प्रत्ेक दठकयणी लेखकयने आपले सयदहक्तत्क कौशल्य ियखवले आहे. कयिांबरीचे पठण करतयनय महयरयजयांचे युद्ध कौशल्य, त्यांचे दनणिय आदण त्यांच्यय स्वरयज्ययसयठीच्यय बदलियनयांचे वणिन वयचकयलय थक्क तर करतेच पण त्यांच्यय वयटेलय आलेला सांघर्ि आदण नयत्यांची सुटलेली सयथ, ययमुळे भयवुक झयलेले “महयरयज” वयचतयनय मयत्र अांतरमनयलयही वेिनय झयल्ययदशवयय रयहत नयहीत.. ही कयिांबरी फक्त महयरयजयांच्यय जीवनयचय अभ्ययस करून इदतहयसयची मयदहती िेत नयही तर आपल्यय धैयि आदण दनडर वृत्तीमुळे इदतहयसयत अजरयमर व्यक्तक्तमत्व ठरलेल्यय छत्रपती शांभूांच्यय जगण्ययलय नव्ययने समजून घेण्ययची सांधी सुद्धय िेते.
छयवय ही फक्त घटनय मयांडणयरी कयिांबरी नसून ती एक जीवन मूल्ययांचय सांिेश िेणयरी आदण फक्त मरयठीच नव्हे तर प्रत्ेक वयचकयसयठी प्रेरणयिययी ठरणयरी अमूल्य सयदहत्कृती आहे..
बयलपणीच आईच छत्र हरवलेल्यय शांभूरयजयांनी आयुष्ययकडून धडे घेत आदण आपलां कवीमन सयांभयळत, सांघर्िमय कोड्यांनय वयचय फोडत जगलेलां आयुष्य जर प्रत्ेक तरुणयने वयचलां तर नक्कीच आपल्यय आयुष्ययतील छोटी-मोठी वयिळां सहन करण्ययचां बळ छयतीत सांचयरल्ययदशवयय रयहणयर नयही आदण प्रत्ेक तरुण आपलां सयम्रयज्य बनवण्ययस सयमर्थ्िवयन ठरेल !
शेवटी छयवय ही केवळ कयिांबरी नसून ती इदतहयसयच्यय पयनयांवर कोरलेली एकय महयपुरुर्यची गयथय आहे जी प्रत्ेकयने आवजूिन वयचयवी..!!
~ कु. अविष्कार ज्ञानदेि गडदे.
वाचन संकल्प महाराष्ट्राचा
पुस्तक परीक्षण पोर्टल, जयकर ज्ञानस्रोत केंद्र, सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ, पुणे